Per EKONOMINE e Kosoves dhe rreth Lobimit te saj ne BE

Çka dhe si të lobohet për ekonomin e Kosovës në Unionin Evropian?

Unioni evropian ka krijuar ndikim shumë të madh në industritë nacionale, politike dhe shoqëritë civile, kurse i ka filluar ndryshimet e rrënjësishme në strategjitë ekonomike dhe ka hyrë në reformat institucionale të marrëdhënieve të veta.

Proceset e vendim marrjes, në të vërtet po bëhen mjaftë transparente, por megjithatë kjo nuk po e thjeshtëzon sistemin UE-së. Njohja e thellë e saj po tregohet vendimtare për suksesin e çdo iniciative, kurse lobizmi po bëhet mënyrë gjithnjë e më e rëndësishme e paraqitjes së interesave qytetare. Në anën tjetër, lobizmi po s’madhohet me këtë sistem, dhe këtë si mënyrë efikase e komunikimit për “nivelin lokal”.

Përvojat po tregojnë se mosnjohja e procesit dhe ngecja e marrjes së informatave me kohë mjaft e zvogëlon hapësirën vepruese dhe reagimin me kohë, për këtë qeveria dhe ndërmarrjet duhet që s’bashku të marrin pjesë në këtë proces në mënyrë të barabartë.

Me lobizëm arrihet që shumë çështje me të cilat merren institucionet evropiane të depolitizohen dhe ato të vihen në nivel të shqyrtimit profesional. Me këtë gjithashtu kontribuohet në sjelljen e vendimeve në bazë të argumenteve të dijes dhe vlerësimit të fakteve. Për këtë lobizmi në nivel evropian është përfundimisht veprimtari profesionale, për dallim nga niveli nacional ku kemi të bëjmë me veprimtarin në sferën politike.

Në opinionin publik shpesh në kohë të fundit flitet për lobimin, por kryesisht fjala është për punën e qeveris e cila po tenton që të forcon sa më shumë pozitën rreth fillimit të bisedimeve për statusin përfundimtar të Kosovës. Se sa po bëhet në këtë drejtim është çështje për tu diskutuar!?. Se sa po bëhet lidhur me iniciativën për krijimin e ekipit lobist? Në këtë nuk mundet askush më dhënë përgjigjeje të saktë, se a i posedon lobistët e vetë politika kosovare në Bruksel, dhe a janë ata të cilët munden me e krye këtë detyrë në mënyrë profesionale gjithashtu është e diskutueshme. Gjerë me tani lobimi për ekonomin kosovare ka qenë shumë i dobët, edhe përkundër se UE-an në Kosovë është tani e gjashtë vjet udhëheqëse e shtyllës së IV-të, të UNMIK-ut, çka d.m.th. po qeveris praktikisht dhe juridikisht me ekonomin kosovare,kurse ndikimi i lobeve në Prishtinë dhe në Bruksel gjerë më tani nuk ka qenë funksional. Lidhur me këtë vlen të përmendet fakti,që tani e gjashtë vjet edhe për kundër nevojës dhe kërkesave që ka pasur ekonomia varfër kosovare për qarkullimin e lirë të njerëzve, mallrave dhe shërbimeve të kapitalit, kjo Kosovës nuk ju është mundësuar që ta ketë në nivel të tregut të UE-së ( Kosova ka qenë e hapur ndaj të gjitha vendeve, kurse pothuajse të gjitha vendet evropiane kanë qenë për te të mbyllura ). Dhe këtu qëndron paradoksi që është krijuar për fillimin e mundshëm të zhvillimit ekonomik i cili po qeveriset nga UE-ja(nuk duhet harruar që UE-an në këto gjashtë vite për zhvillimin e Kosovë ka dhënë donacion me shumë prej 1 miliard e 600 milion euro, që është për tu respektuar). Kurse në anën tjetër kërkohet nga qytetarët dhe institucionet e përkohshme të Kosovës që të plotësojnë standardin për qarkullimin e lirë të njerëzve, mallrave dhe shërbimeve të kapitalit vetëm në kufijtë e tregut kosovar, ky është gabim të cilin po e bën Unioni Evropian. Arsyetimi është shumë i thjeshtë, po që se ekonomia kosovare udhëhiqet nga UE-në përmes shtyllës së IV-të, kurse qytetarëve ju është dhënë pasaporta e UNMIK-ut, me të cilën e kanë lëvizjen e kufizuar jashtë vendit, qarkullimi doganor i mallrave gjithashtu është në kompetencë e tyre,kurse shërbimet ndërkombëtare kreditore- financiare gjithashtu janë të kontrolluara dhe të kufizuara. Nga kjo lindë pyetja si është e mundshme që shtetet evropiane mos ti besojnë UNMIK-ut,kurse ato vetë janë pjesëmarrës dhe lojtar aktiv në këtë mision të KB-ar !?.Në rrethanat e tanishme shoqëroro-ekonomike në të cilat gjendet ekonomia kosovare (e cila është e varfër e vogël dhe e de industrializuar ,ndërsa për momentin pa mundësi të investimeve dhe të zhvillimit të mirëfilltë ),është bërë më se e domosdoshme që UE-an, në rend të parë, ta shqyrton mundësin e qarkullimin të lirë të qytetarëve kosovar në nivel të tregut evropian të punës,me këtë do të fillohej perspektiva dhe punësimi i të rinjve (numri i të cilëve për çdo vit po rritet për 35 mijë punë-kërkues,kurse kapacitetet e ekonomisë kosovare për punësimin vjetor nuk e kalojnë 5% të numrit të tyre), problemet sociale do të zvogëloheshin, kthimi i të zhvendosurve në pronat dhe shtëpitë e tyre për të gjitha etnitetet do të zgjidhej, qarkullimi i lirë i qytetarëve do të kryhej si problem politikë . Siguria e vendit do të bëhej e kontrolluar dhe e sigurt, tërë kjo do të mundësonte fillimin e hyrjes së kapitalit dhe të investimeve të jashtme në veprimtari prodhuese dhe shërbyese. . Pra, me një fjalë do të zgjidhej problemi më i rëndë me të cilin ekonomia e varfër kosovare po ballafaqohet e kjo është PAPUNËSIA dhe jo perspektiva e gjeneratave të reja!..

Tërë kjo do t’i krijonte UE-an dhe shtyllës së IV-të të UNMIK-ut sukses të padiskutueshëm në misionin e tyre në Kosovë,do të shtonin besimin tek qytetarët (të cilët për momentin ndihen të humbur dhe të pa perspektivë), më këtë ajo do të arrinte që të depolitizonte këtë vend të cilit për çdo ditë po i rriten problemet socio-ekonomike të cilat direkt po krijojnë jo stabilitet dhe jo qëndrueshmëri politike,kurse format e krimit dhe kriminalitetit të organizuar në shoqëri po rriten.

Përveç të tjerave qarkullimi i lirë i njerëzve, mallrave dhe shërbimeve të kapitalit për qytetarët e Kosovës do të ishte zgjidhja më optimale të cilën do të duhej ta bënte UE-an, për shkak se qytetarët (janë të lodhur nga pritja e kohërave më të mira) ata me të drejt po ndihen (të privuar dhe të getizuar) nga zhvillimi i mirëfilltë ekonomik, kjo është e vetmja terapi për të filluar stabilizimin e gjendjes së rëndë socio-ekonomike dhe politike në Kosovë.

Lobimi për këtë çështje duhet të filloj para se të fillojnë bisedimet me bashkësinë ndërkombëtare por statusin final në këtë vit, për arsye se qarkullimi i lirë i njerëzve, mallrave dhe shërbimeve të kapitalit për institucionet dhe për qytetarët do krijonte mundësin reale, që të gjitha kërkesat e misionit të KB-ar, të plotësohen jo vetëm formalisht por edhe në veprim. Kështu që procesi negociatave për statusin përfundimtar të Kosovës në Këshillin e Sigurimit do të kryhej pa dilema dhe zvarritje, sepse institucionet dhe qytetarët e Kosovës do t'i plotësonin të gjitha kriteret dhe standardet ndërkombëtare që nevojiten për njohjen ndërkombëtare të Shtetit të Kosovës!...

Si funksionon lobimi në UE-në?

Është e njohur se lobimi në Bruksel është punë mjaftë e ndërlikuar. Shërbimi për shtyp i Komisionit evropian (e i cili për çdo vit i rregullon fletë lëshimet për gazetarët e akredituar) është orvatur t’i instalon filtrat me qëllim që t’i ndan gazetarët nga lobistët të cilët shumë shpesh mbulohen me fletë lëshime të gazetarëve. Por, nuk është arritur ndonjë sukses, kështu që shpeshherë kemi përzierje të atilla në konferencat për shtypë, sa që nuk dihet se kush është kush.

Mirëpo nuk duhet harruar që integrimet evropiane, në mënyrë të veçantë e posedojnë lidhjen e tregut,e cila do të ndikoj në aktivitetin e lobit në mënyrë shumë më intensive në të ardhmen. Komisioni i Barrosit e ka filluar procedurën me të cilën do të rregulloj punën e lobistëve. Shoqata e lobistëve e ka hedhë tentimin e Komisionit, duke theksuar që shoqata më mirë do t’i cakton rregullat e lojës. Në shoqatën e lobistëve janë përfaqësuesit e organizatave me interesa të ndryshme, grupeve, organizatave jo qeveritare dhe të kompanive të mëdha ku përmes përfaqësueseve të vetë në të njëjtën mënyrë dhe në të njëjtin formë luftojnë shpesh për interesa të ndryshme dhe kundërthënëse.

Shoqëria e profesionistëve për punë evropiane (SEAP, Society of European Affairs Professionals) para një kohe ju ka dërguar letër të hapur institucioneve të EU-së, dhe i ka informuar për ndryshimin e rregullave të sjelljes të anëtarëve të shoqatës. Qëllimi i rregullave është që të vihen përkufizimet në sjelljen e tyre, duke filluar nga deklarata që: “profesionistët për punë evropiane janë pjesë vitale e proceseve demokratike, duke vepruar si lidhje në mes të botës së biznesit dhe shoqërisë civile dhe të kreatorëve të politikës evropiane; ata do të duhej të angazhohen në mirëmbajtjen e standardeve më të larta profesionale”.

Vetë rregullat janë të thjeshta dhe kanë të bëjnë me parimin: ,,vepro pa ndërpre në mënyrë të vërtet dhe me integritet’’. Profesionistët për punë evropiane nuk guxojnë të ndikojnë në mënyrë të parregullt në personelin, në udhëheqësit ose në anëtarët e institucioneve të EU-së...

Nga lobistët kërkohet të jenë transparent dhe të hapur,duhet t’i posedojnë informatat e vërteta dhe të sakta me bashkëbiseduesit, ndalohet çdo mënyrë e marrjes së informatave në formë të parregullt (edhe pse nuk është precizuar se çka është e parregullt). Lobistët duhet ta ruajnë besueshmërinë e informatave, ta respektojnë kohëzgjatjen e embargos si dhe të gjitha rregullat tjera dhe konventat në tretmanin e dokumentacionit të EU-së. Të dhënat e disponueshme nuk guxojnë t’i shiten palës së tretë. Duhet t’i largohen çfarëdo lloji të konfliktit të interesave etj...

Tërë kjo u tha me qëllim që të tregohet se sa është e domosdoshme krijimi sa më i shpejt i grupit lobist i cili do ta avanconte dhe do të përmirësonte pozitën ekonomike të Kosovës, duke i mundësuar lehtësime konkrete ekonomike nga ana e Komisionit Evropian në Bruksel.

Prandaj, iniciativa e parë që do të duhej të ndërmerret është padyshim kërkesa që qytetarëve të Kosovës t’ju mundësohet qarkullimi i lirë i punëtorëve në tregun evropian të punës, me këtë do të arrihet që të zvogëlohet papunësia të filloj rritja e standardit të qytetarëve, të hapen perspektiva për mijëra të rinj, të cilët në këto rrethana të gjendjes në Kosovë po ndihen të privuar nga e drejta themelore për punësim, zhvillim dhe perspektive..

Autori: Dr. Bedri Selmani